De Kamercommissie Gezondheid en Gelijke Kansen heeft zonet een wetsvoorstel van de meerderheidspartijen goedgekeurd over de besteding van het Zorgpersoneelfonds. De 402 miljoen euro in het fonds wordt vanaf 2021 ingezet om gemiddeld één extra verpleegkundige aan te werven per ziekenhuisdienst. CD&V-Kamerlid Nathalie Muylle, mede-indiener van het wetsvoorstel, reageert tevreden: “We doen met dit wetsvoorstel wat ik als minister Van Werk ben overeengekomen met de sociale partners in het sociaal akkoord van 2020. We geven onze verpleegkundigen extra versterking en versterken zo de zorg aan het bed van de patiënt.”
Eind 2019 nam de Kamer het initiatief om een eerste belangrijke stap te zetten in het verlichten van de druk op het zorgpersoneel. De Kamer richt toen het Zorgpersoneelfonds op. Voor 2019 kreeg het fonds een budget van 67 miljoen euro. Sinds 2020 zit er jaarlijks 402 miljoen euro in het fonds. Ook voor 2021 zit er 402 miljoen in het fonds, maar het is nog steeds niet duidelijk hoe die middelen effectief verdeeld en ingezet zullen worden.
“Tot nu”, zegt Muylle. “De ziekenhuizen snakken in deze coronatijden naar extra personeel. Het zorgpersoneelfonds kan daarbij helpen. Maar dan moet het voor de ziekenhuizen duidelijk zijn hoe ze met de middelen uit het zorgpersoneelfonds aan de slag kunnen. Het moet vooral ook duidelijk zijn dat de mensen die ze aanwerven ook structurele aanwervingen zijn. Die duidelijkheid geven we nu met dit wetsvoorstel.”
Het wetsvoorstel bepaalt dat de middelen uit het Zorgpersoneelfonds worden gebruikt om de hoofdverpleegkundige uit de financieringsnorm te halen en elders te financieren. “Concreet betekent dit dat we vanuit de overheid structureel in het budget financiële middelen van de ziekenhuizen gemiddeld één extra voltijdse verpleegkundige bijkomend financieren en dat ziekenhuizen dus op elke ziekenhuisdienst gemiddeld één extra verpleegkundige kunnen aanwerven.” Zo krijgen ook sommige zware diensten het meeste extra ondersteuning: op een dienst intensieve zorg met 8 bedden financiert de overheid vandaag 16 voltijdse personeelsleden (VTE) voor verplegende en verzorgende functies, maar dankzij het zorgpersoneelfonds komt hier 1,6 VTE extra bij.
Als er na deze extra aanwervingen van gemiddeld 1 extra verpleegkundige per ziekenhuisdienst nog middelen over zijn, kunnen de middelen uit het Zorgpersoneelfonds eventueel ook worden gebruikt om ander zorg- en ondersteunend personeel aan te werven. Dit om de verpleegkundigen verder te ontlasten en ervoor te zorgen dat zij zich meer op hun kerntaken kunnen concentreren. In de ziekenhuizen komt het vandaag nog vaak voor: maaltijden opdienen, patiënten in en uit hun bed helpen, patiënten rondbrengen in de zorginstelling… allemaal taken die vandaag door verpleegkundigen worden gedaan. “Dit is niet waar onze verpleegkundigen als klinische experts voor zijn opgeleid”, aldus Muylle. “We moeten echt vermijden dat verpleegkundigen afhaken omdat ze dagdagelijks taken uitvoeren die onder hun opleidingsniveau zitten. Dankzij het sociaal akkoord dat ik deze zomer mee heb onderhandeld en dankzij dit wetsvoorstel voor het Zorgpersoneelfonds, zullen verpleegkundigen opnieuw meer verpleegkundige kunnen zijn.”
De wetsvoorstel bevestigt eveneens opnieuw het belang van het lokaal sociaal overleg. De sociale partners zullen in de ziekenhuizen samen opvolgen hoe de middelen van het zorgpesoneelfonds worden ingezet. “Als voormalig minister van Werk en Sociaal Overleg ben ik hier erg tevreden mee”, aldus Nathalie Muylle. “Via het lokaal sociaal overleg kunnen de ziekenhuizen en het personeel aan de pijnpunten in hun ziekenhuis werken. Zij weten wat ze nodig hebben en we geven hen het vertrouwen dat zij met de tools en het kader van dit wetsvoorstel aan de slag kunnen om in hun ziekenhuis de druk op hun personeel te verlichten en de zorg aan het bed van de patiënt te versterken.”
Zorgsector onder druk
Al voor de coronacrisis stond de zorgsector in ons land onder druk: eind 2019 bleek uit een studie van het KCE dat 1 op de 4 verpleegkundigen niet tevreden was met de job, 10% dacht aan het beroep te verlaten en 36% liep risico op burn-out.
“We kennen in België als het ware ‘stop-watch zorg’. Verpleegkundigen moeten werken tegen een hels tempo met enorme tijdsdruk en steeds minder zorgtijd per patiënt. De gebrekkige ziekenhuisfinanciering werkt dit verder in de hand omdat ziekenhuizen zich genoodzaakt zien om te besparen op personeel”, zegt Muylle.
In vergelijking met andere landen zijn er in de Belgische ziekenhuizen veel te weinig handen aan het bed. Een verpleegkundige zorgt in België voor bijna 11 patiënten. Het Europese gemiddelde ligt op 9 patiënten per verpleegkundige. Dit heeft ook gevolgen voor de zorgkwaliteit – en dus voor de gezondheid van de patiënten – maar ook voor de gezondheid van het zorgpersoneel zelf. Deze enorme druk op het zorgpersoneel en het feit dat verpleegkundigen vaak taken op zich moeten nemen die onder hun opleidingsniveau liggen, zorgt er voor dat veel verpleegkundigen afhaken.
Eerste stap
Het werk aan het kader voor het Zorgpersoneelfonds is nu af en ligt vast voor de volgende jaren. Toch is dit slechts een eerste stap in een omvattende hervorming van de arbeids- en loonvoorwaarden voor het zorgpersoneel. “In 2020 hebben we in een jaar tijd meer dan een miljard euro kunnen vrijmaken voor de federale zorgsector. In juli 2020 maakten we al 600 miljoen euro vrij voor loonsverhogingen en de verbetering van de arbeidsomstandigheden in het sociaal akkoord, bovenop de 402 miljoen euro voor het zorgpersoneel. Dit was historisch, maar ook broodnodig”, zegt CD&V-kamerlid Nathalie Muylle.
“We zijn er nog niet. Om echt meer handen rond het bed van de patiënt te hebben moeten we blijven inzetten op zorgopleidingen en deze aantrekkelijker maken voor instromers en zij-instromers. Ook moeten we werken aan betere arbeids- en loonvoorwaarden samen met de sociale partners, via een hervorming van de gezondheidszorgberoepen. Verder moeten we een nieuw zorgorganisatiemodel uitwerken en we moeten de ziekenhuisfinanciering rechttrekken. Werk genoeg dus! Maar met deze mijlpaal die we hier in de Kamer nemen voor ons zorgpersoneel ben ik alvast heel tevreden. Want dankzij het zorgpersoneelfonds geven we onze verpleegkundigen in de ziekenhuizen niet alleen extra versterking op de diensten en we ontlasten ze ook via bijkomend (zorg)ondersteund personeel. Zo geven we hen meer én ademruimte én veel meer zorgtijd voor de patiënt”, besluit het CD&V-Kamerlid.
