Aantal ongevallen met dodelijke afloop in de Vlaamse land- en tuinbouwsector loopt terug

In 2013 zijn in Vlaanderen 16 mensen om het leven gekomen tijdens hun werkzaamheden in de land- en tuinbouwsector, zo maakt minister-president Peeters vandaag bekend. Dat blijkt uit tellingen van Preventagri, de arbeidspreventiecel voor land- en tuinbouw van ILVO.  De cijfers tonen een daling ten opzichte van 2012 (21 doden) en 2011 (22 doden). Hoewel 16 dodelijke ongevallen in de Vlaamse land- en tuinbouw er nog steeds 16 te veel zijn, begint de door minister-president Kris Peeters opgestarte preventiecampagne “Landbouw zonder kleerscheuren” wel resultaat op te leveren.
Een statistische schatting van het aantal niet-dodelijke arbeidsongevallen in de landbouwsector, komt uit op meer dan 5000 arbeidsongevallen. Ook dit is een verbetering t.o.v. 2012 en 2011, maar nog steeds een duizelingwekkend hoog cijfer.
 “De land- en tuinbouw behoren jammer genoeg nog steeds tot de sectoren met de hoogste ongevallencijfers. Het is dan ook positief dat het aantal ongevallen, en in het bijzonder het aantal ongevallen met dodelijke afloop, in 2013 verminderd is t.o.v. het jaar voordien. Toch blijven 16 personen die jammerlijk het leven lieten tijdens werkzaamheden op de boerderij een veel te hoog cijfer, waar we ons niet bij kunnen neerleggen. Ik zal de preventiecampagne “Landbouw zonder kleerscheuren” dan ook onverkort verderzetten en de aanbevelingen die uit de Ronde Tafel Arbeidsveiligheid (november 2013) zijn gekomen, verder uitvoeren”, aldus minister-president Kris Peeters.
In 2013 zijn in Vlaanderen 16 mensen om het leven gekomen tijdens hun werkzaamheden in de land- en tuinbouwsector, zo blijkt uit cijfers die ILVO PreventAgri verzamelde op initiatief van minister-president Peeters. Het aantal ongevallen wordt doorheen het jaar opgevolgd en geklasseerd via een systeem waarbij de datum, de plaats van het ongeval, de oorzaak en de gevolgen voor mens, dier en materiaal bijgehouden wordt. Er wordt echter niet altijd aangifte gedaan van ongevallen in de land- en tuinbouwsector. Voor een interpretatie en extrapolatie van de beschikbare cijfers wordt daarom meestal gewerkt met de “arbeidsongevallenpiramide”.
Deze piramide stelt dat per (geregistreerd) dodelijk ongeval sprake is van 30 (niet-geregistreerde) ernstige ongevallen en 300 (niet-geregistreerde) ongevallen met letsel. De 16 dodelijke ongevallen van 2013, betekenen dus 480 ernstige ongevallen en 4800 ongevallen met letsel in onze Vlaamse land- en tuinbouwsector.
Op initiatief van minister-president Peeters werkt de arbeidsveiligheidspreventiedienst  PreventAgri van het Instituut voor Landbouw- en visserijonderzoek ILVO, sinds 2001 als technisch dienstverlener aan de preventie van dergelijke ongevallen. Net zoals vorig jaar roept PreventAgri de boeren en tuinders met aandrang op om de nodige maatregelen te blijven nemen om risico’s zoveel mogelijk te beperken.
“De meeste van de geregistreerde ongevallen hadden vermeden kunnen worden door enkele gepaste maatregelen of beperkte aanpassingen aan de manier van werken. Detectie van potentiële gevarenzones door de land- en tuinbouwer blijft essentieel. Een aanpak van deze zones vermindert de kans op ernstige ongevallen immers aanzienlijk”, aldus minister-president Peeters.
Ongevallencijfers van nabij bekeken
De ongevallen zijn enkel meegeteld wanneer ze betrekking hadden op de feitelijke activiteiten op het bedrijf: ongevallen met de land- of tuinbouwer, zijn gezin, bezoekers en zijn personeel (15 dodelijke slachtoffers), alsook derden die werkzaamheden uitvoeren aan de infrastructuur op het bedrijf (1 dodelijk slachtoffer). Verkeersongevallen die leiden tot dodelijke slachtoffers (landbouwer of derden) werden niet in meegenomen in deze cijfers.
Het dodelijke ongeval dat gebeurde met derden was te wijten aan verplettering (1) door strobalen.
14 slachtoffers van dodelijke ongevallen in 2013 waren mannen, er overleden eveneens een jongen en een tienermeisje.
De oorzaak van de dodelijke ongevallen kan dit jaar heel wat moeilijker dan voorgaande jaren gerelateerd worden aan een bepaalde periode.
In 75 % van de gevallen (12) is de bedrijfsleider zelf het slachtoffer, terwijl 1 arbeider het leven liet tijdens het uitvoeren van zijn werkzaamheden. Daarnaast stierven ook 1 externe transporteur van strobalen en 2 kinderen op een land- of tuinbouwbedrijf in Vlaanderen.
 
Als de slachtoffers ingedeeld worden in leeftijdscategorieën kunnen we vaststellen dat 3 van de 16 slachtoffers gepensioneerde land- en tuinbouwers zijn, die nog een actieve rol speelden in de werkzaamheden op het bedrijf.
11 dodelijke slachtoffers behoorden tot de actieve beroepsbevolking.
Er gebeurden in 2013 twee dodelijke ongevallen met minderjarigen.
  
In tegenstelling tot voorgaande jaren waren valpartijen met een niveauverschil niet langer de belangrijkste oorzaak van dodelijke ongevallen. Slechts 1 ongeval is hieraan te wijten, tegenover 7 in 2012. Verplettering daarentegen veroorzaakte in 2013 11 dodelijke slachtoffers, wat meer dan een verdubbeling is tegenover het voorgaande jaar (5).
Werken met machines, verdrinking, elektriciteit en brand lagen elk 1 keer aan de basis van een dodelijk ongeval. Belangrijke opmerking hierbij is de afwezigheid van dodelijke ongevallen met dieren.
 
Het is moeilijk om deze cijfers met de voorgaande jaren te vergelijken, aangezien een beperkte toename van dodelijke ongevallen in een bepaalde categorie een volledig ander beeld geeft. Dit is te wijten aan de (gelukkig) relatief lage cijfers, waardoor een beperkte wijziging in het aantal ongevallen direct grote procentuele verschillen doet ontstaan. 
“Hoewel de cijfers voor de Vlaamse land- en tuinbouw beter zijn dan voorgaande jaren, zal de sensibilisering van de sector via de campagne “Landbouw zonder kleerscheuren” onverkort verdergezet worden. De cijfers bewijzen dat sensibilisering en preventie meer dan nodig blijven: de land- en tuinbouwsector heeft nood aan meer aandacht voor het veiligheidsthema. De Vlaamse overheid zal hierin het voortouw blijven nemen’, aldus minister-president Kris Peeters.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Beleidsmatige initiatieven van minister-president Peeters
Op de Werktuigendagen in september 2013 lanceerde minister-president Peeters een nieuwe sensibiliseringscampagne door PreventAgri. PreventAgri is een dienst binnen ILVO die op initiatief van minister-president Peeters de problematiek van arbeidsongevallen van zeer nabij opvolgt. PreventAgri maakt voorstellen naar de sector, om de arbeidsveiligheid in en om het bedrijf te verbeteren.
Met de slogan “Landbouw zonder kleerscheuren” wordt ingezet op een veiligere landbouw. Dit wordt gedaan met informatiebrochures, en met een promotiefilm en uitgebreide campagne.

Voor individuele adviesverlening over arbeidsveiligheid op bedrijfsniveau voorziet minister-president Peeters vanaf 2014 financieringsmogelijkheden in het kader van het Bedrijfsadviessysteem (BAS) dat opgenomen wordt in het nieuwe programma voor plattelandsontwikkeling PDPO III.

De voorlichtingsdiensten van het Departement landbouw zullen, in het kader van de realisatie van hun voorlichtingsplan, in 2013-2014 speciale aandacht besteden aan arbeidsveiligheid. Dit zal gebeuren tijdens infovergaderingen, bedrijfsbezoeken, demonstratieactiviteiten, … .
 
Voor meer informatie over arbeidsveiligheid in de land- en tuinbouw:
www.ilvo-preventagri.be