Huurders van een sociale woning moeten ook beroep kunnen doen op de Vlaamse aanpassingspremie, dat vindt Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers. Nu kunnen enkel eigenaars of huurders op de private huurmarkt een tegemoetkoming krijgen als ze hun woning aanpassen aan de noden die gepaard gaan met ouderdom.
“Maar het grootste aandeel sociale huurders is ouder dan 60 jaar en gezien de vergrijzing zal dit aandeel in de toekomst nog toenemen”, zegt het parlementslid. “Een aanpassingspremie laat ook deze groep toe om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen.”
Mensen blijven het liefst zo lang mogelijk thuis wonen of op zijn minst in de eigen, vertrouwde omgeving. Ook en zelfs in het bijzonder als ze nood hebben aan extra zorg. Maar om zo lang mogelijk in de eigen omgeving te kunnen blijven, is naast zorg ook een aangepaste woning noodzakelijk. De overheid voorziet verschillende premies om woningen aan te passen aan een verminderde mobiliteit en/of een verhoogde zorgbehoefte, waaronder de Vlaamse aanpassingspremie. Aanvragers dienen ouder dan 65 jaar te zijn en aan een inkomensvoorwaarde te voldoen. Met die premie kunnen aanvragers dan technische installaties of hulpmiddelen installeren (traplift, handgrepen, traplift,…) of de woning beter toegankelijk maken. De tegemoetkoming bedraagt 50% van de kosten met een maximum van 1.250 euro per onderdeel.
Sociale huurders vallen uit de boot
Toch is de premie niet voor iedereen toegankelijk: vandaag kunnen huurders van een sociale woning de aanpassingspremie niet aanvragen, terwijl huurders op de private huurmarkt dat wel kunnen. Daar wil Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers verandering in brengen. “Dat sociale huurders geen beroep kunnen doen op de aanpassingspremie is niet logisch”, zo vindt ze. “Een groot aantal huurders in de sociale huisvestingssector is ouder dan 60 jaar terwijl het aantal aangepaste of toegankelijke sociale huurwoningen is beperkt. Ook voor mensen die een sociale woning huren, is het van belang dat ze zo lang mogelijk in de vertrouwde woning kunnen blijven wonen, onder meer om het risico op vereenzaming te verkleinen.”
Op 31 december 2019 waren 69.043 sociale huurders 60 jaar of ouder. Dat komt neer op ongeveer de helft (47,5 procent in 2019) van alle huurders van een sociale woning in Vlaanderen. De voorbije jaren kreeg ook steeds ongeveer een vierde van de sociale huurwoningen die jaarlijks worden toegewezen, (een) huurder(s) uit die leeftijdscategorie. In 2019 ging het zo over 2.719 toewijzingen op een totaal van 10.098, of 26,93 procent. “Verwacht mag worden dat het aandeel ouderen in sociale huurwoningen in de toekomst niet zal afnemen”, aldus Schryvers. “Dat betekent dat er zich onder de huurders ook steeds meer mensen met zorgvragen en/of een verminderde mobiliteit zullen bevinden.” Daarnaast verlaten ook heel wat mensen die ouder zijn dan 60 een sociale huurwoning. In 2019 ging het om 4.318 huurders op een totaal van 8.302 uitstromers, of maar liefst 52 procent, zo blijkt uit parlementaire vragen die Katrien Schryvers stelde. “Wat de reden is waarom mensen hun sociale huurwoning verlaten, wordt niet afzonderlijk geregistreerd”, zo stelt ze, “Opvallend is wel dat uit de cijfers die ik bekwam blijkt dat er maar liefst 2.391 van de mensen die hun sociale huurwoning in 2019 verlieten tussen de 60 en de 79 jaar oud waren.”
Beperkt aantal aangepaste woningen in sociale huisvestingssector
Het Vlaams Regeerakkoord voorziet dat Vlaanderen de sociale huisvestingsmaatschappijen zal ondersteunen en bijkomende middelen zal vrijmaken om aangepaste sociale woningen te bouwen voor mensen met een beperking en voor ouderen. “Erg belangrijk naar de toekomst toe.”, stelt Schryvers, “Uit cijfers die ik eerder opvroeg, bleek dat slechts 1,6% van de sociale huurwoningen volledig is aangepast zodat rolstoelgebruikers er helemaal zelfstandig kunnen wonen. Over het aantal toegankelijke woningen, dat zijn woningen waar de toegang drempelloos is en de inkomdeur en de deur naar de leefruimte voldoende breed zijn om zelfstandig met een rolstoel de woning te betreden, bestaan geen cijfers. Evenmin is er zicht op het aantal sociale woongelegenheden dat is aangepast aan andere bijzondere noden.”
Sedert 2008 moeten volgens de richtlijnen van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) alle nieuwe sociale woningen toegankelijk of rolstoelbezoekbaar worden ontworpen. Bij renovaties wordt gekeken in welke mate dat mogelijk is. “Dat die verplichting bestaat voor sociale huurwoningen die nieuw worden gebouwd, is een goede zaak”, aldus Katrien Schryvers, “maar dat brengt geen soelaas voor de vele bestaande sociale woongelegenheden, waarvan er ook al een groot deel wordt bewoond door ouderen.”
Zo lang mogelijk thuis kunnen wonen
Voor Katrien Schryvers moet het vanzelfsprekend zijn dat er binnen het sociale woonsegment evenzeer wordt ingezet op het zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Zo stelde zij eerder al het lage aantal aangepaste sociale huurwoningen aan de kaak en riep zij op om meer aandacht te geven aan een toegankelijke woon- en leefomgeving. Daarom dient ze een conceptnota in bij het Vlaams parlement waarin ze vraagt om het ook voor mensen die sociaal huren mogelijk te maken om de Vlaamse aanpassingspremie aan te vragen. “Het is goed dat Vlaanderen met de aanpassingspremie mensen ondersteunt om zo lang mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen. Maar sociale huurders mogen niet uit de boot vallen”, zegt het parlementslid. “Vaak kan een kleine aanpassing al helpen om ervoor te zorgen dat mensen langer in de vertrouwde buurt kunnen blijven en zo wordt de verhuis naar een assistentiewoning of woonzorgcentrum uitgesteld of vermeden.”
Stel dat de woning zich er niet toe leent om aangepast te worden, kan een aanpassingspremie nog steeds een belangrijke rol spelen. De huisvestingsmaatschappij kan dan een andere woning aanbieden die wél aanpasbaar is, en daarmee twee vliegen in één klap slaan. Wanneer de oudere bewoners bijvoorbeeld nog in een te grote woning wonen, kunnen ze met deze aanpassingspremie aangemoedigd worden te verhuizen naar een meer gepaste woning, die dan aangepast wordt aan hun zorgnood. De grotere woning komt dan vrij voor kandidaat-huurders die nood aan hebben aan die ruimte.
